Xin chào, chúng tôi lại đồng hành cùng bạn trên hành trình giải mã trí tuệ nhân tạo trong loạt podcast Co-Intelligence.
Chúng ta đã bàn về đạo đức, về nhân tính, về đối thoại với AI. Hôm nay, mời bạn bước vào một chương đầy mâu thuẫn nhưng hấp dẫn: Chương 5 – AI là một nhà sáng tạo.
🔹 Sáng tạo hay ảo tưởng?
Nghe có vẻ lạ, nhưng chính khả năng bịa chuyện, điều mà các kỹ sư gọi là hallucination, lại là điểm khởi đầu của sự sáng tạo nơi AI.
AI không “biết” gì cả. Nó chỉ nối các từ theo xác suất. Nhưng vì không biết, nên nó dám mơ. Nó dám nối “thức ăn nhanh” với “đèn dung nham” trong một nhà hàng lấy cảm hứng từ Anh quốc thế kỷ 14.
Và đó chính là sáng tạo: kết nối những điều tưởng như không liên quan.
🔹 Cỗ máy sáng tạo ngẫu nhiên
Nhiều người từng nghĩ AI chỉ giỏi việc lặp lại. Thực tế trái ngược: AI giỏi viết, giỏi tưởng tượng, giỏi sáng tác. Từ tranh vẽ, âm nhạc, đến chiến dịch quảng cáo.
Trong bài kiểm tra AUT, AI nghĩ ra 122 cách dùng cho một bàn chải đánh răng trong khi con người chỉ nghĩ ra 5 đến 10. Trong cuộc thi ý tưởng khởi nghiệp, ChatGPT đánh bại 200 sinh viên MBA của Wharton.
Nhưng khoan vội hoan hô. Sáng tạo nhiều chưa chắc là sáng tạo sâu. AI tạo ra ý tưởng nhanh và lạ, nhưng đôi khi cũng sáo mòn, thiếu bối cảnh, và... không hề biết mình đang làm gì.
🔹 Bạn là người dẫn chuyện, không phải AI
AI là công cụ rất mạnh, rất tiện nhưng bạn phải chỉ định vai trò cho nó: là nhà văn? nhà báo? nhà tâm lý? Và bạn phải nói rõ: “Tôi cần ý tưởng táo bạo, hoặc truyền thống, hoặc dị thường.”
AI rất giỏi trong công việc không có đúng/sai rõ ràng như viết thư giới thiệu, báo cáo chiến lược, lập trình ý tưởng.
Nghiên cứu MIT cho thấy người dùng ChatGPT làm việc nhanh hơn 37% và viết hay hơn, đặc biệt là những người yếu kỹ năng viết. Nhưng cũng có nguy cơ: người dùng tin tưởng quá mức, không chỉnh sửa, và mất luôn bản sắc sáng tạo của mình.
🔹 "Cái Nút" và khủng hoảng ý nghĩa
Sắp tới, mọi phần mềm đều có “nút” sinh nội dung: bấm cái là có báo cáo, thư mời, bài phát biểu. Tiện nhưng nguy hiểm.
Giống như khi bạn nhận một bức thư giới thiệu do AI viết: hoàn hảo, đầy cảm xúc… nhưng bạn biết giáo sư của mình không viết. Cảm giác ấy là sự mất mát.
Nếu AI viết mọi thứ và một AI khác đọc, thì người viết thật và người đọc thật còn giữ vai trò gì?
🔹 AI & nghệ thuật: xâm lấn hay hồi sinh?
Nghệ sĩ giận dữ vì AI. Nhưng cũng có người dùng AI để tái tạo lại tinh thần ukiyo-e, phục hưng biểu tượng văn hóa dân gian.
AI sẽ không thay thế nghệ sĩ nhưng nó thử thay thế. Và chỉ người hiểu rõ lịch sử nghệ thuật, văn hóa, cảm xúc mới điều khiển được nó để tạo nên điều có hồn.
🔹 Tái tạo lại ý nghĩa như ta từng làm
Khi nhiếp ảnh ra đời, người ta nói hội họa sẽ chết. Không, hội họa trở thành trừu tượng. Khi âm nhạc số lên ngôi, người ta nói buổi hòa nhạc sẽ vắng. Không, nhạc live trở nên quý giá.
Ta luôn tái tạo ý nghĩa khi công nghệ thay đổi cuộc chơi.
AI là một nhà sáng tạo nhưng bạn mới là người lựa chọn: dùng nó để thay thế mình, hay để nâng tầm mình.
📌 Lời kết
AI không có cảm xúc, nhưng có thể giúp bạn viết ra nỗi đau. Nó không biết mơ, nhưng có thể tạo ra những hình ảnh vượt xa trí tưởng tượng.
Và nếu bạn từng bế tắc trước một trang giấy trắng, có lẽ giờ đây bạn sẽ biết mình không bao giờ bắt đầu một mình nữa.
🎧 Hẹn bạn ở tập tới: Khi AI trở thành người đồng nghiệp
Share this post