Chào mừng bạn trở lại với loạt podcast Co-Intelligence.
Nếu tập trước nói về AI như một người đồng nghiệp, thì hôm nay ta sẽ gặp AI trong một vai trò mới mẻ mà cũng đầy thân thuộc: AI là một gia sư.
🔹 Giải bài toán 2 Sigma
Năm 1984, nhà giáo dục Benjamin Bloom phát hiện một điều kỳ diệu. Khi được dạy kèm một một, học sinh tiến bộ vượt trội. Cụ thể là điểm số của họ vượt 98 phần trăm bạn cùng lứa học trong lớp truyền thống.
Đó là điều người ta gọi là bài toán 2 Sigma. Và từ đó, ngành giáo dục theo đuổi một chén thánh. Một gia sư tài giỏi, biết thích nghi, nhưng có thể nhân rộng với chi phí thấp. Chưa ai giải được. Cho đến khi AI bước vào.
🔹 Ngày tận thế của bài tập về nhà
Vâng, bài tập về nhà đang hấp hối. AI có thể làm tất cả. Viết luận. Tóm tắt tài liệu. Viết lại theo văn phong sinh viên năm hai.
Cũng như máy tính cầm tay từng bị cấm, rồi được chấp nhận, AI sẽ đi cùng lộ trình đó. Sẽ có bài tập cho phép dùng AI. Sẽ có bài kiểm tra bắt buộc làm bằng tay. Nhưng sẽ không còn chuyện giả vờ rằng học sinh không dùng AI nữa.
🔹 Và lớp học phải thay đổi
Thay vì ngăn cản, giáo viên giỏi sẽ mời AI vào lớp học.
Tại Wharton, sinh viên được yêu cầu dùng AI để "gian lận". Sau đó, họ phải phân tích, phản biện, sửa lại bài viết của chính AI. Đây không còn là làm bài. Đây là quá trình học.
AI còn được dùng để luyện phỏng vấn ảo. Để mô phỏng lời phê bình của Steve Jobs, hay Oprah, hay Elon Musk. Để buộc sinh viên dám mơ lớn, lập kế hoạch gần như bất khả thi và tìm cách hiện thực hóa.
🔹 Vậy có nên dạy cách tạo prompt?
Có. Nhưng không phải theo kiểu biến nó thành môn học chính.
Việc viết prompt giống như lập trình bằng ngôn ngữ tự nhiên. Bạn phải rõ ràng, cụ thể, biết mình muốn gì. Nhưng kỹ năng này sẽ ngày càng dễ hơn. Vì AI sẽ tự hiểu bạn hơn mỗi ngày.
Thay vì dạy cách lệnh cho máy, ta nên dạy cách suy nghĩ, đặt câu hỏi, phản biện lại câu trả lời. Nghĩa là dạy cách làm người giữa vòng lặp công nghệ.
🔹 Lớp học đảo ngược và gia sư AI
Hãy hình dung một lớp học đảo ngược. Học sinh học kiến thức ở nhà, qua video hoặc AI. Khi đến lớp, các em áp dụng, thảo luận, làm việc nhóm.
Gia sư AI chất lượng cao sẽ giúp học sinh hiểu bài trước khi đến lớp. Còn giáo viên sẽ có dữ liệu để điều chỉnh bài giảng theo nhu cầu thật. Ít giảng giải, nhiều đối thoại. Ít ghi chép, nhiều tương tác.
Khanmigo của Khan Academy là một ví dụ. Nó không chỉ giải thích bài, mà còn giúp học sinh kết nối kiến thức với ước mơ của mình. Bạn thích đá bóng? Vậy hô hấp tế bào giúp bạn bền sức ra sao?
🔹 Giấc mơ toàn cầu
Hai phần ba thanh thiếu niên trên thế giới không đạt kỹ năng học tập cơ bản. EdTech đã cố gắng nhưng chưa giải được bài toán này.
AI có thể làm được. Không phải vì nó thay thế giáo viên. Mà vì nó hỗ trợ mỗi học sinh. Biết học sinh đang vướng gì. Biết nên giải thích thế nào. Biết lùi lại khi cần. Tiến tới khi sẵn sàng.
AI là người thầy không mệt mỏi. Không thiên vị. Không than phiền. Và nếu chúng ta sử dụng đúng cách, có thể – chỉ có thể thôi – nó sẽ là chìa khóa mở ra một nền giáo dục công bằng hơn, cá nhân hóa hơn, cho tất cả mọi người.
📌 Lời kết
Có thể bạn từng học một mình, từng ước có ai đó ngồi bên giải thích lại cho bạn điều bạn chưa hiểu. Bây giờ, một người bạn như thế đang hiện hữu. Không thay bạn học. Nhưng sẵn sàng học cùng bạn.
🎧 Hẹn bạn ở chương 8: AI là một huấn luyện viên.
Share this post