Tuyên bố về quyền tác giả và vai trò sáng tạo của con người trong kỷ nguyên AI
AI chỉ là công cụ hỗ trợ, còn giá trị cốt lõi và linh hồn của tác phẩm vẫn thuộc về con người – người quyết định nội dung, truyền tải tinh thần và trách nhiệm sáng tạo.
Dạo gần đây, tôi tự nhận mình là “người gieo trồng AI”, vừa làm, vừa dạy, vừa quan sát những đổi thay mà AI mang lại cho công việc viết lách và tư duy sáng tạo. Thú thực, tôi dùng AI cho hầu hết các bài viết, thể hiện đúng tinh thần “AI First” mà mình vẫn rao giảng trên lớp, ở hội thảo, hay bất cứ nơi nào có dịp chuyện trò cùng anh em bè bạn.
Nhìn hình dưới đây mà bật cười: Tôi copy nguyên bài văn này vào GPTZero, công cụ được quảng cáo là “quét đâu, lộ đấy”, phát hiện 99% văn bản AI, dùng mô hình 3.2 hiện đại. Kết quả? 96% human, 3% mixed, 1% AI. Thậm chí dòng chữ “We are highly confident this text is entirely human” tự hào nhảy lên màn hình như một huân chương dành cho người thật viết thật. lol
Nhưng sự thật, nếu bóc tách từng câu chữ, chỉ khoảng 200 từ trong số gần 1000 từ ấy là do tôi tự viết hoặc gợi ý, phần còn lại với gần 80% là “tác phẩm” của GPT-4o. Thế mà máy vẫn bảo: 99% là người!
Câu hỏi lớn hơn: Nếu tôi dùng GPT-4o viết 80% câu chữ, nhưng chính tôi là người quyết định 80% giá trị nội dung, ý tưởng trung tâm, cấu trúc bài, các điển tích và tinh thần chủ đạo, thì liệu tác phẩm này còn là của tôi không? Hay đã hóa thân thành “hồn Trương Ba, da hàng thịt”?
Tôi nhớ đến Trang Tử, từng mơ mình hóa bướm, rồi không biết là bướm mơ mình hay mình mơ mình là bướm. Câu hỏi về “ý thức”, “tác giả”, “sáng tạo” thời AI cũng nhập nhằng như vậy. Nhưng có một điều tôi dám chắc: Dù AI là công cụ mạnh mẽ đến đâu, thì vai trò của con người mà ở đây là người quyết định các ý lớn, tổ chức mạch suy nghĩ, lựa chọn dẫn chứng văn hóa (từ Socrates tới Harari, từ Athena đến Tokyo) – không bao giờ có thể thay thế.
Cấu trúc của bài viết, lối dẫn chuyện phản tư, câu hỏi triết học đặt ra (“Giáo dục là gì?”, “Ý thức là gì?”) đều xuất phát từ người viết Đào Trung Thành. AI chỉ giống một cây bút, một thư ký thạo việc viết nhanh, gợi ý tốt nhưng không thể tự tạo ra câu chuyện mang tinh thần riêng biệt.
Vậy, cuối cùng, tôi xin nhận trách nhiệm và cũng như niềm tự hào về từng ý tưởng, thông điệp, trải nghiệm đã thổi vào bài viết này. AI hỗ trợ tôi như một người bạn đồng hành, nhưng “linh hồn” của bài viết vẫn là của người thật, sống thật, trải nghiệm thật.
P/S: Nếu bạn phải dùng AI Detector, hãy nhớ thuật toán cũng chỉ như người xem bói toán qua màn hình. Đúng, sai, đôi khi còn tùy cảm hứng. Nhưng thứ làm nên giá trị lâu dài của mỗi văn bản, vẫn là dấu vết con người, trải dài qua từng câu chuyện và ký ức riêng.