Lời giới thiệu cuốn Điểm kỳ dị đã cận kề
Ray đưa ra viễn kiến về “Điểm kỳ dị”. Thời khắc trí tuệ do con người tạo ra hòa làm một với trí tuệ con người.
Tôi nợ Ray Kurzweil một món ân tình
Năm 2005 tôi đọc The Singularity Is Near khi còn loay hoay đi tìm một bản đồ cho kỷ nguyên số. Cuốn sách ấy không mang đến một câu trả lời sẵn, nhưng lại trao cho tôi một chiếc la bàn. Hãy nhìn thế giới bằng đôi mắt của cấp số nhân. Hai mươi năm sau, tôi trở lại với vai trò hiệu đính bản dịch của The Singularity Is Nearer (2024) với tên tiếng Việt là Điểm kỳ dị đã cận kề. Từ một độc giả tò mò, tôi bỗng thành người gánh vác lời nhắn gửi. Làm sao để tiếng Việt của chúng ta nói tròn và rõ về tương lai đang đến gần.
Trong hàng chục buổi nói chuyện ở cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và trường đại học, tôi thường mở đầu bằng một hình ảnh luôn có trong slide của mình. Đường cong đỏ dựng đứng, bên dưới là các mốc từ máy cơ điện, rơ le, bóng đèn điện tử, transistor đến các thế hệ chip. Mỗi lần hình ảnh này hiện lên trên màn chiếu, cả phòng khựng lại trong vài giây. Có người nheo mắt, có người bật cười như vừa nhận ra một bức tranh quen thuộc. Suốt đầu vụ lúa, cây lớn chậm. Đến cuối mùa, bất chợt bật nhanh, chỉ vài hôm là ruộng đã trổ bông. Công nghệ cũng vậy. Dài ngày tưởng như nằm im, đến một đoạn lại nhảy cóc vượt qua trực giác.
Ray gọi động lực ấy là quy luật lợi tức tăng tốc (Law of accelerating returns). Một vòng lặp tự củng cố, nơi mỗi thế hệ công nghệ được tạo ra bằng chính công nghệ của thế hệ trước. Tốc độ cải tiến không còn cộng, mà là nhân. Định luật Moore chỉ là một chặng đường trên bản đồ. Khí hậu thật sự là vòng lặp ấy. Ở quán cóc tôi hay giải thích gọn hơn. Nếu ngày mai ta dùng chính chiếc búa hôm nay để rèn chiếc búa tốt hơn, chẳng mấy chốc ta có cả một lò rèn.
Với trí tuệ nhân tạo, chiếc búa đã bắt đầu biết tự rèn mình.
Nhìn kỹ tấm ảnh, mũi tên đỏ dừng ở năm 2045. Nếu bạn đọc cuốn sách này hôm nay, chúng ta chỉ còn khoảng hai thập kỷ để chuẩn bị cho thời khắc mà Ray Kurzweil gọi là “Điểm kỳ dị” (Singularity) theo công bố ban đầu của ông. Hai mươi năm không dài với lịch sử, nhưng đủ cho một thế hệ xác định lại chuẩn mực dữ liệu, đạo đức và năng lực của mình. Tôi chọn đọc con số ấy không phải để giật mình, mà để giữ tay lái vững khi đi vào phần dốc đứng.
Từ quy luật đó, Ray đưa ra viễn kiến về “Điểm kỳ dị”. Thời khắc trí tuệ do con người tạo ra hòa làm một với trí tuệ con người. Khi bộ não có thể mở rộng sang những nơ ron ảo trên đám mây và ý thức được tăng cường đến mức khó hình dung từ hiện tại. Theo các dự phóng ban đầu, những cột mốc như vượt Phép thử Turing có thể diễn ra vào cuối thập kỷ này. Tôi nhắc điều đó với sự dè dặt cần có của một người làm nghề. Dự báo là để chuẩn bị, không phải để say men.
Vì gần hơn không đồng nghĩa với dễ hơn. Trên con dốc ấy, lời hứa và hiểm họa cùng kéo về.