Hãy trở thành “AI Generalist” trước năm 2026
Trong kỷ nguyên AI tăng tốc sau thời khắc ChatGPT ra đời, công việc không biến mất mà thay hình đổi dạng. Bài viết này là một lộ trình 5 bậc dẫn bạn trở thành một “AI Generalist”
Khi bạn còn đang lưỡng lự, AI đã âm thầm viết lại luật chơi.
Gió đã xoay chiều
Tôi nhớ đến câu nói của Montaigne:
"Le monde n'est qu'une branloire perenne. Toutes choses y branlent sans cesse: la terre, les rochers du Caucase, les pyramides d'Ægypte, et du branle public et du leur."
"Thế giới này chẳng qua chỉ là một cái lắc lư vĩnh viễn. Mọi vật trong đó đều dao động không ngừng: mặt đất, những tảng đá vùng Kavkaz, kim tự tháp Ai Cập. Tất cả đều rung chuyển, vừa bởi chuyển động chung của thế giới, vừa bởi sự chuyển động riêng của chúng."
Thế giới hôm nay là đang rung lắc dữ dội.
AI là thứ mà vài năm trước, cụ thể trước 30/11/2022 ("khoảnh khắc ChatGPT"), còn bị coi là trò chơi trong phòng lab, mà nay đã trở thành dòng chảy chủ đạo của tương lai. Không còn là "khi nào", mà là "đã bắt đầu". Và khi nó bắt đầu, mọi thứ đổi thay.
Tựa như cỗ xe lửa siêu tốc lao tới trong màn sương mù, bạn sẽ làm gì? Đứng nhìn? Tránh đường? Hay nhảy lên cỗ xe ấy và học cách điều khiển nó?
Đừng sợ. Đây không phải là tận thế. Đây là một lời mời. Một đạo lộ mới mở ra, thứ đạo lộ chưa từng có trong lịch sử, khó nắm bắt như cách Lão Tử nói: “Đạo khả đạo, phi thường đạo.” Hãy học cách đi trên con đường không cố định đó.
AI không cướp việc. Nó thay đổi bản chất công việc
Tương lai không bị huỷ diệt mà được cấu trúc lại.
Nếu bạn là một kỹ sư code theo mẫu, xin chia buồn, AI có thể viết mã tốt hơn bạn.
Nếu bạn là một nhân viên sale gọi hàng trăm cuộc mỗi ngày, AI có thể làm điều đó không mệt mỏi, và còn biết phân tích giọng nói khách hàng.
Giống như trong Chiến Quốc thất hùng (Hàn, Triệu, Ngụy, Sở, Yên, Tề và Tần), thời đại AI sẽ phân chia lại thiên hạ công việc. Những ai nắm quyền kiểm soát sẽ không phải là “người giỏi một việc”, mà là người có thể phối hợp nhiều công cụ AI như bày binh bố trận.
Tức là, AI Generalist.
AI Generalist, anh là ai?
Họ không phải là chuyên gia trong một lĩnh vực hẹp. Họ là người biết sử dụng AI để giải quyết hàng loạt vấn đề, như Gia Cát Lượng tung túi gấm mưu lược trong Tam Quốc, hay như Da Vinci, người vẽ tranh, giải phẫu cơ thể, và thiết kế máy bay cùng một lúc
Một AI Generalist:
Không cần học lập trình nhưng có thể tạo sản phẩm số.
Không phải là designer nhưng có thể sinh ảnh, dựng video, thiết kế branding.
Không phải nhà văn nhưng có thể viết sách, viết báo, làm podcast.
Họ không giỏi từng công cụ nhưng họ giỏi kết nối công cụ. Không phải “biết mọi thứ”, mà là “biết kết hợp mọi thứ với AI.”
Con đường 5 bậc tu luyện
Giống như hành trình ngộ đạo của một thiền giả, trở thành AI Generalist cũng đi qua từng nấc thang.
Bậc 0: Chơi
Giống như trẻ thơ cầm chiếc que vẽ xuống nền đất, bạn hãy chơi với ChatGPT, Claude, Gemini. Hỏi đủ thứ trời đất, từ bài thơ đến kế hoạch du lịch.
👉 Hãy tìm 5 việc nhàm chán bạn làm mỗi tuần và thử giao cho AI.
Bậc 1: Khai nhãn
Bắt đầu hiểu AI hoạt động thế nào. Prompt là gì? Temperature là gì? Tại sao Claude viết nhẹ nhàng, còn GPT thì sắc sảo?
👉 Hãy mở Playground của OpenAI và chỉnh nhiệt độ (tham số Temperature), xem cảm xúc câu chữ thay đổi ra sao như luyện khí công, cảm nhận luồng khí chuyển động qua tay.
Bậc 2: Vượt khỏi chữ nghĩa
AI không chỉ biết viết. Nó biết vẽ (Midjourney, Imagen 4, ChatGPT, Flux Kontext), làm video (RunwayML), tổng hợp âm thanh (ElevenLabs).
👉 Hãy mô tả giấc mơ của bạn và bảo AI vẽ nó ra. Rồi dùng video AI thổi linh hồn vào đó.
Bậc 3: Kiến tạo
Xây thứ gì đó. Dù nhỏ. Một tiện ích tự theo dõi chi tiêu, một công cụ trích ý chính, tóm tắt email, một công cụ dịch văn bản.
👉 Giống như Lỗ Ban chế cưa từ một tai nạn, bạn hãy lấy vấn đề nhỏ của mình hay bạn bè, và biến nó thành sản phẩm dùng được, không code, không hoành tráng, chỉ cần thực dụng.
Bậc 4: Triệu hồi đội quân AI
Dùng agent. Kết nối Make.com hay Zapier. Tự động hóa báo cáo, lịch họp, viết nháp email, chấm điểm form.
👉 AI không còn là “cái máy biết nói”, mà là đội quân lặng lẽ giúp bạn thắng trận mà không phải xông pha chiến địa.
Làm sao kiếm tiền?
Giống như Gia Cát Lượng không có chức quan vẫn khiến thiên hạ kính nể vì mưu lược, bạn không cần bằng cấp AI, bạn cần “vật chứng năng lực”. Một portfolio với 5 sản phẩm bạn từng build.
Freelancer: Làm tool nhỏ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Họ không cần hệ thống lớn, chỉ cần tiết kiệm thời gian.
Trong công ty: Là người 1 làm bằng 10. Là nhân tố “tăng cấp tập thể”.
Khởi nghiệp: Một mình, bạn có thể làm MVP, branding, sản phẩm thử nghiệm – như một đội 5 người trước đây.
Lời kết: Con đường của kẻ độc hành
Triết gia Epictetus từng nói: “Bạn không thể học điều bạn nghĩ rằng mình đã biết.”
Hãy bắt đầu như người không biết gì, như đứa trẻ lần đầu cầm đèn đi trong hang tối.
Đừng sợ. Thế giới mới là một cánh rừng. Và bạn, nếu kiên định, có thể trở thành người dẫn đường. Không phải vì bạn biết nhiều, mà vì bạn biết tìm đúng ánh sáng từ AI.